ปราบขบถเมืองไทรบุรี เมื่อปี พ.ศ. 2381-2382 (รัชกาลที่ 3) ; ท้าวพระกรุณาเจ้า หมายความถึง พระยาศรีพิพัฒน์ (ท้ด) ; เจ้าคุณหาบนคือเจ้าพระยาพระคลัง (ดิศ) ; บ้านบนบ้านล่าง ; ปืนจ่ารงค์รักษาพระศาสนา ; การจัดกระบวนเรือ ; ทรงตรัสเล่าเรื่องการซึ่งสิ้นคนทำศึกในพงศาวดาร ; พระราชวินิจฉัยเรื่องยิงปืนใหญ่ ; สนามให้ข้าราชการหัดยิงปืนในพระราชวัง ; ทรงสอนนายทัพนายกองที่จะออกไปรบครั้งนี้ ; พระยานครกับพระยาสงขลาไม่สามัคคีกัน ; จับพวกเรือหาฝิ่นได้ที่อ่าวบางเหี้ย ; แผ่นดินไหวโยนไปทางเหนือมาทางใต้ ; การปกครองเมืองไทร ; เมืองกลันตันนี้ทรงพระวิตกว่าจะหลุดลอยไปเป็นของคนอื่น ; ยอดพระเจดีย์ใหญ่วัดพระเชตุพนเอียงไปตั้งแต่คอระฆังขึ้นไปทั้ง 3 องค์ -- เรื่องแปล-เรือไตตานิคอัปปาง -- การยิงปืนเที่ยงบอกเวลา ที่ท่าราชวรดิษฐ์ และวังสวนกุหลาบของทูลกระหม่อมอัษฎางค์