Getting land right : ระบบกำกับดูแลที่ดินไทยต้องปฏิรูป

ศ.ดร.ผาสุก พงษ์ไพจิตร บรรณาธิการ

ผลงานจากคณะวิจัย 15 ท่าน ฉบับอ่านง่ายว่าด้วยสถานภาพปัจจุบันของระบบกำกับดูแลที่ดินไทยรวมถึงพัฒนาการความเป็นมา ซึ่งเป็นครั้งแรกที่มีผลการวิจัยว่าด้วยระบบกำกับดูแลที่ดิน (Land Governance) โดยใช้วิธีวิทยาด้านเศรษฐศาสตร์การเมือง เนื้อหามุ่งเน้นไปที่กรณีที่ดินนอกเมือง ให้กรณีศึกษาเพื่อให้เห็นภาพการกำกับดูแลที่ดินและปัญหาที่ลุ่มลึก อย่างเช่นปัญหาป่าไม้ การให้สัมปทานเอกชนใช้ที่ดิน ส.ป.ก. ความเหลื่อมล้ำและความขัดแย้งในการใช้ที่ดินระหว่างรัฐ เอกชน และประชาชน โดยมีการประมาณการฉากทัศน์สู่อนาคตด้านการใช้ที่ดิน เอกสารสิทธิ มูลค่าที่ดิน และที่สาธารณประโยชน์ เป็นการคาดการณ์ระดับประเทศและจังหวัด วิเคราะห์ความท้าทายด้านผังเมืองพร้อมกับเสนอแนะแนวทางเพื่อปฏิรูปการกำกับดูแลที่ดินของไทยสู่อนาคตทั้งในระยะสั้นและระยะยาวในบริบทของปัญหาโลกร้อนและเศรษฐกิจโลกกระส่ำระสาย

สารบัญ
1.พัฒนาการทางเศรษฐกิจและการกำกับดูแลที่ดินของไทย ในช่วง พ.ศ. 2500-2560 - ฟรานซิส คริปปส์ และนเรศน์ ขุราษี
2.การใช้ที่ดินรัฐและการใช้ที่ดินแบบไม่เป็นทางการ: นัยต่อความเหลื่อมล้ำในสังคม - ดวงมณี เลาวกุล
3. สถานการณ์ความขัดแย้งระหว่างรัฐกับเอกชนในด้านที่ดิน: กรณีศึกษาข้อร้องเรียนเรื่องที่ดินต่อคณะกรรมการ สิทธิมนุษยชนแห่งชาติ พ.ศ. 2550-2562 - นวลน้อย ตรีรัตน์ และภาคภูมิ วาณิชกะ
4. พัฒนาการของกฎหมายและกลไกกำกับดูแลที่ดินป่าไม้ในไทย: จากยุครุ่งโรจน์ของ "สิทธิชุมชน” สู่ความถดถอยหลังรัฐประหาร - ประภาส ปิ่นตบแต่ง และโอฬาร อ่องฬะ
5.เหมืองแร่และปิโตรเลียมบนที่ดิน ส.ป.ก.: ความเป็นมา ปัญหา และความท้าทาย - ณัฐกานต์ อัครพงศ์พิศักดิ์
6.ความไม่เป็นธรรมในการเข้าถึงที่ดิน: กรณีการสัมปทานป่าเสื่อมโทรมเพื่อปลูกพืชพาณิชย์ ในภาคใต้ของประเทศไทย - สร้อยมาศ รุ่งมณี
7.การใช้อำนาจรัฐในการจัดระบบที่ดินของระเบียงเศรษฐกิจพิเศษภาคตะวันออก - ชัยยนต์ ประดิษฐศิลป์, ชัยณรงค์ เครือนวน และจิตรา สมบัติรัตนานันท์
8.ป่าไม้และที่ดินบนพื้นที่สูงในความมั่นคงของชาติ - ประสิทธิ์ ลีปรีชา
9.วิถี "คนอยู่กับป่า": สร้างอย่างไรภายใต้บริบทกฎหมายป่าไม้ของไทย - เขมรัฐ เถลิงศรี
10.การจัดการปัญหาที่ดินในพื้นที่ป่า กรณีศึกษาแม่แจ่มโมเดลและป่าน่าน (โครงการน่านแซนด์บอกซ์) - นวลน้อย ตรีรัตน์ และโอฬาร อ่องฬะ
11.ฉากทัศน์สู่อนาคตด้านการใช้ที่ดิน เอกสารสิทธิ มูลค่าที่ดิน และสาธารณประโยชน์ - ฟรานซิส คริปปส์ และนเรศน์ ขุราษี